Pod pojęciem hałasu rozumiemy chaotyczny układ fal dźwiękowych o różnej sile i amplitudzie, bezładnie zmieniających się w czasie. To nieprzyjemne dźwięki wywierające negatywny wpływ na zdrowie i system nerwowy człowieka. Zarówno krótki, jak i przeciągły, hałas jest w stanie wywołać potężny stres u każdej żywej istoty.
Do życia w komforcie człowiek potrzebuje w swojej przestrzeni dźwiękowej naturalnych i dobroczynnych dźwięków. Jego zdrowiu sprzyja szelest liści, trzask ognia, szmer wody, śpiew ptaków, szum wiatru w drzewach i melodia fal morskich.
Tymczasem ludziom coraz trudniej posłuchać dźwięków przyrody i porozkoszować się ciszą, bo w życiu codziennym towarzyszą im ciągły zgiełk i „zanieczyszczenia hałasem”, emitowane przez telefony, budziki i wszelkie możliwe urządzenia codziennego użytku. Do tego dochodzą hałaśliwi sąsiedzi, przechodnie słuchający muzyki na źle wygłuszonych słuchawkach, pędzące samochody, wyjące karetki pogotowia, metro, ciągłe remonty, dyskoteki, bary, centra handlowe. Źródła hałasu można wyliczać w nieskończoność. Są obecne na ulicy, w miejscu pracy i środowisku zamieszkania.
Człowiek wystawiony na ciągłe działanie hałasu może odnosić wrażenie, że się do niego przyzwyczaił, tym niemniej życie w zgiełku skutkuje obniżoną uwagą i spadkiem wydajności, zmęczeniem, a nawet bezsennością. Zdaniem uczonych częstotliwości znajdujące się poza gamą dźwięków głosu ludzkiego mogą mieć też zgubne konsekwencje dla naszego układu nerwowego.
Zwiększony poziom hałasu może prowadzić do: przewlekłej bezsenności, chorób serca, zaburzeń słuchu, wzrostu hormonów stresu w ludzkim organizmie, obniżenia odporności, zaburzeń nerwicowych, problemów ze snem, ataków paniki, przemęczenia i wyczerpania komórek mózgowych. Hałas może prowadzić do trwałego lub przewlekłego uszkodzenia słuchu. W pierwszym przypadku nie jest możliwe pełne odzyskanie słuchu, w drugim – konieczne jest systematyczne leczenie i unikanie głośnych miejsc.
Hałas nie tylko osłabia słuch, ale też negatywnie wpływa na psychikę i może prowadzić do zaburzeń krążenia obwodowego. Hałas ma ujemny wpływ na wegetatywny system nerwowy niezależnie od tego, jak subiektywnie odbiera go sam człowiek. Nieprzerwany silny hałas powoduje bóle głowy, szumy w uszach i silne zmęczenie. Najbardziej narażony jest układ nerwowy, wrażliwy na niewysokie nawet dźwięki. Za sprawą hałasu poddawany jest ciągłej presji, która go wyniszcza, zwłaszcza wtedy, gdy dźwięk jest drażniący i nieprzerwany.
Bardzo wysokie dźwięki oddziałują na cały organizm, przyprawiają o przyspieszone bicie serca i tempo oddychania, wywołując pulsowanie w skroniach i wzrost ciśnienia. W wyniku ciągłej ekspozycji na hałas możemy też odczuwać bóle w mięśniach i stawach. Hałas nadwyręża pracę tarczycy i nadnerczy, co daje o sobie znać podwyższonym poziomem kortyzolu, zaburzeniami snu i wzmożoną potliwością.
Za przyjazne i nieszkodliwe dla człowieka uznawane są dźwięki o natężeniu 20-30 dB – to naturalne środowisko dźwiękowe. Wartości sytuujące się ponad tę skalę negatywnie oddziałują na ludzkie zdrowie. Dla przykładu hałas o natężeniu 50 dB (zwłaszcza nieprzerwany), którego dostarcza niezbyt ożywiona ulica, wiąże się z ryzykiem wystąpienia chorób układu krążenia.
„Progowa wartość” zanieczyszczenia hałasem wynosi 80 dB. Dźwięki przekraczające tę wartość mogą wyrządzić poważną krzywdę organizmowi. Na obecną chwilę poziom hałasu w miastach znacząco przewyższa dopuszczalne normy, choć kraje rozwinięte podejmują z tym walkę, a za zakłócanie ciszy nocnej przewidują wysokie kary. Na poziomie 120 dB znajduje się granica bólu, a przy 130 dB pojawia się ryzyko mechanicznego uszkodzenia słuchu. Natężenie o poziomie 200 dB (wywołany na przykład wybuchem) może mieć skutek śmiertelny.
Nadmierny hałas obniża zdolności poznawcze, utrudnia klarowne myślenie, skutkuje niezdecydowaniem i rozdrażnieniem. Oddziałując na korę mózgową, sprawia, że człowiek jest nadpobudliwy lub wprost przeciwnie – spowolniony.
Nowoczesne technologie pozwalają dziś obniżyć wpływ głośnych dźwięków i hałasu na organizm człowieka. W mieszkaniu możesz więc zainstalować system izolacji akustycznej lub panele dźwiękochłonne – to ratunek przed krzykliwymi sąsiadami i ożywionym ruchem drogowym. Pod ręką miej też zawsze dobrej jakości stopery do uszu – można w nich spokojnie spać, odcinając się od irytujących dźwięków. A w czasie wykonywania pracy lub czytania książki pomogą Ci się skupić słuchawki z aktywnym tłumieniem hałasu.
Żeby odciążyć system nerwowy, dobrze jest od czasu do czasu odpocząć od wszelkiego rodzaju hałasu: wyłączyć telefon i urządzenia elektroniczne, skrócić czas rozmów przez telefon i słuchania muzyki przez słuchawki. Postaraj się chociaż 20 minut dziennie pobyć w całkowitej ciszy. Najlepiej w tym czasie leżeć w maksymalnie zrelaksowanej pozycji, żeby organizm szybciej się zregenerował. Częściej spędzaj czas na łonie przyrody, polub ustronne miejsca takie jak lasy czy parki.
Fot. Pavel Danilyuk/Pexels
