Wirtualna rzeczywistość większości z nas kojarzy się wyłącznie z rozrywką i grami komputerowymi. Nie każdy jednak wie, że ta technologia niesie za sobą o wiele więcej możliwości niż tylko umilanie wolnych chwil.
VR jest szeroko wykorzystywany w wielu dziedzinach życia – w nauce, pracy, biznesie oraz medycynie. To również świetne narzędzie, które coraz częściej stosowane jest w terapii i rehabilitacji.
Wirtualna rzeczywistość (ang. virtual reality) jest trójwymiarowym obrazem – symulacją komputerową, która przedstawia dane środowisko w perspektywie 3D. VR obrazuje nie tylko przedmioty, lecz także różnorodne obiekty, a także całe sceny zdarzeń.
W zależności od zamysłu, wirtualna rzeczywistość może być tworzona na podstawie realnego świata, jak i całkowicie fikcyjnych scenerii. VR jest, mówiąc najprościej, wirtualnym naśladowaniem rzeczywistości. Technologia ta ma wywoływać u ludzi realne i naturalne doznania.
Z technologią wirtualnej rzeczywistości mocno powiązane jest zjawisko zwane immersją. Immersyjność jest procesem, w którym osoby, a mówiąc dokładniej – ich zmysły, są „pochłaniane” lub „zanurzane” w wirtualnej rzeczywistości. Przez wzgląd na stopień immersji, wyróżnić można trzy rodzaje aplikacji.
Pierwszą z nich są ekrany VR. Cechują się one częściowym lub połowicznym środowiskiem immersyjnym. Do takiej projekcji wykorzystuje się specjalne gogle VR oraz dodatkowe urządzenia, np. myszki czy joysticki.
Drugim rodzajem aplikacji jest rozszerzona rzeczywistość (augmented reality – AR), łącząca w sobie świat wirtualny z rzeczywistym przez nakładanie grafik 3D. W tym modelu korzysta się z półprzezroczystych okularów. Ostatnim rodzajem są hełmy wirtualnej rzeczywistości (HMD). To na tym rodzaju opiera się większość współczesnych aplikacji VR. Hełmy te mają wbudowane kontrolery oraz zestawy słuchawkowe, więc nie wymagają żadnych dodatkowych sprzętów.
Wirtualna rzeczywistość znana jest najbardziej z zastosowania w rozrywce. Coraz częściej jednak technologia ta służy do przeprowadzania szkoleń dla: pilotów samolotów, strażaków czy innych służb. Dzięki VR-owi można wykonywać zadania, które w rzeczywistości byłyby niemożliwe do przeprowadzenia lub byłyby zbyt kosztowne. Z VR-u korzystają także studenci medycyny podczas zajęć z chirurgi.
Medycyna to dziedzina, w której coraz częściej stosuje się VR w leczeniu różnorodnych schorzeń. To obiecujące narzędzie zarówno diagnostyczne, jak i terapeutyczne. VR okazuje się bardzo dobrym rozwiązaniem w rehabilitacji ruchowej. Ważne jest to, że taka terapia może być przeprowadzana nie tylko w danym ośrodku czy klinice, lecz także w warunkach domowych. Wirtualny trening dostosowywany jest do poszczególnych wymagań pacjentów. Poprawia on funkcje ruchowe w różnym stadium zaawansowania zaburzeń.
VR jest również stosowany w rehabilitacji osób zmagających się z chorobami, które powodują zaburzenia równowagi i poruszania się. Te zaburzenia to m.in. porażenie mózgowe, choroba Parkinsona oraz stwardnienie rozsiane. Co ciekawe, np. system VR Face to Face wykorzystywany jest do ćwiczeń mięśni twarzy przez osoby, które przeszły udar.
Wirtualna rzeczywistość jest coraz bardziej ceniona wśród terapeutów zajmujących się leczeniem fobii, PTSD czy uzależnień. Aby zostać terapeutą VR, wystarczy odbyć specjalny kurs. W Polsce z roku na rok rośnie liczba osób, które zajmują się tą tematyką. Dzięki temu wirtualna rzeczywistość będzie mogła być wykorzystywana do leczenia i łagodzenia objawów różnorodnych zaburzeń na tle psychicznym.
VR w psychoterapii najczęściej stosowany jest w terapii kognitywno-behawioralnej. Obejmuje ona leczenie ciężkich fobii, np. społecznej, zespół stresu pourazowego oraz wszelkiego rodzaju uzależnienia. Dodatkowo VR świetnie rokuje w przypadku wsparcia terapii behawioralnej dzieci i dorosłych w spektrum autyzmu. Dzięki wirtualnej rzeczywistości, pacjenci mogą trenować umiejętności społeczne.
To jednak jeszcze nie wszystko, ponieważ obecnie przeprowadza się wiele badań na temat wirtualnej rzeczywistości w terapii zaburzeń psychicznych takich jak: schizofrenia, ADHD, zaburzenia lękowe oraz choroby neurodegeneracyjne.
VR jest przede wszystkim o wiele tańszym rozwiązaniem niż neuroobrazowanie (MEG czy TK). Wirtualna rzeczywistość jest znakomitym narzędziem diagnostycznym, ponieważ umożliwia symulację prawdziwych doświadczeń, z jakimi na co dzień zmaga się pacjent. Przykładowo osoba, która cierpi na zaburzenia lękowe, ujawnia je zwykle w danym środowisku. Dzięki VR-owi, pacjent będzie mógł zanurzyć się w podobnych sytuacjach, będąc w gabinecie lekarza. Ten z kolei będzie w stanie zaobserwować zachowanie pacjenta i postawić trafną diagnozę, a także dopasować najskuteczniejsze leczenie.
Zdj. główne: Vinicius „amnx” Amano/unsplash.com
O, ja kończyłam kurs Terapeuty VR i muszę przyznać, że w mojej szkole z dzieciakami to działa! Oczywiście to nie tak, że nagle dzieci w Spektrum z niego „wychodzą” (cudzysłów celowy), ale ich motywacja i zaangażowanie w zajęcia jest niesamowite. A uśmiech dzieci po zajęciach jest naprawdę rozczulający 😀