Powódź to niebezpieczne zjawisko przyrody spowodowane podniesieniem poziomu wody w zbiorniku wodnym i prowadzące do zatopienia mniej lub bardziej rozległych terenów. Zazwyczaj do powodzi dochodzi w sezonie deszczowym lub wiosną – gdy topnieją śniegi. Jednak powodów powodzi jest znacznie więcej. O nich przeczytasz poniżej!
Pod terminem powódź rozumiemy rozległe zatopienie dużych powierzchni pod wodą z rzek, jezior, mórz i oceanów. Powodzie dotkliwie nękają wiele regionów Ziemi, są częstym powodem ewakuacji mieszkańców dolin rzecznych w Europie Zachodniej i Środkowej, dorzeczy Huang He i Jangcy w Chinach, a także wielu stanów USA i prowincji Kanady.
W zależności od jej charakteru i intensywności powódź może zagrażać życiu ludzi w mniejszym lub większym stopniu. Często mieszkańcy zagrożonych powodzią obszarów informowani są o niebezpieczeństwie odpowiednio wcześnie, aby mieć czas na ewakuację. Ludzie nierzadko jednak te ostrzeżenia ignorują w nadziei, że jakoś to będzie. Tymczasem taka lekkomyślność może skutkować poważnymi konsekwencjami, a nawet śmiercią. Powódź to niebezpieczny i bezlitosny żywioł.
Powodzie mogą być wywołane różnymi czynnikami. Z końcem zimy i początkiem wiosny szczególne zagrożenie stwarzają powodzie wywołane zatorem lodowym. Zbierająca się w korycie rzeki kra zmniejsza lub blokuje jej przepływ, czemu towarzyszy tymczasowy, a jednak znaczący wzrost poziomu wody w rzekach. W Polsce zatory lodowe powstają na rzekach biegnących południkowo: na Wiśle, Bugu, Odrze i Warcie. W ich górnym biegu lody już puściły, a w dolnym rzeka wciąż jest skuta.
Powodzie występują też na początku zimy. W tym okresie są one wynikiem spiętrzania wody w wyniku intensywnego tworzenia śryżu lub lodu dennego. Tym zjawiskom lodowym towarzyszy nie tak wysoki jak przy zatorach wzrost poziomu wody. Powodzie, które są ich następstwem, trwają jednak znacznie dłużej.
Bywają też powodzie sztormowe. Te wywołane są silnymi wiatrami wiejącymi w kierunku lądu, które powodują spiętrzenie wód w ujściowych odcinkach rzek. Takimi powodziami są zagrożone obszary wybrzeża morskiego, a także zbiorniki wodne i duże jeziora z nieosłoniętym od wiatru brzegiem. Powodzie sztormowe mogą się wydarzyć o każdej porze roku.
Przyczyną wystąpienia powodzi mogą być także intensywne opady deszczu. Rozróżniamy tu powodzie wywołane deszczami rozlewnymi i nawalnymi. Te pierwsze, spowodowane tzw. „oberwaniem chmury” mają charakter lokalny i występują na obszarach górskich i podgórskich, te drugie mogą obejmować znaczne obszary kraju, w tym całe dorzecza. Powodzie roztopowe są skutkiem gwałtownego topnienia pokrywy śnieżnej i zwykle mają duży zasięg terytorialny. Nierzadko potęgują je opady deszczu i nagłe ocieplenie.
Przyczyną powodzi od strony morza i oceanu mogą być też fale, w tym gigantyczne tsunami, powstające w wyniku trzęsienia ziemi lub podwodnych erupcji wulkanów. Zalanie terenu może być też spowodowane uszkodzeniem naturalnych lub sztucznych zapór wodnych, przepełnieniem i awarią zbiorników retencyjnych. Tego rodzaju powodzie błyskawiczne są bardzo niebezpieczne, gdyż nie tylko zatapiają rozległe terytoria, ale też niszczą i uszkadzają spotykane na drodze zabudowania.
Zdj. główne: Jonathan Ford/unsplash.com
