Od chwili ustanowienia w 1901 roku literackiej Nagrody Nobla jej laureatami pięciokrotnie zostawali nasi rodacy. Poznaj ich sylwetki!
Uhonorowana literacką Nagrodą Nobla w 2019 roku Olga Tokarczuk porusza w swoich utworach problem relacji między ludźmi i narodami w różnych okresach historycznych. Na przykład „Księgi Jakubowe” to wielowątkowa powieść historyczna, której akcja rozgrywa się na ziemiach polskich w okresie tuż przed rozbiorami.
Proza Olgi Tokarczuk jest złożona, wielopoziomowa, pełna rozważań filozoficznych i ekskursów dotyczących historii stosunków między narodami. Dorobek polskiej noblistki sprzyja wzajemnemu poznaniu i zbliżeniu narodów i kultur, nawiązaniu kontaktów między nimi. Tokarczuk jest zdeklarowaną przeciwniczką nacjonalizmu, czemu daje wyraz nie tylko w swoich książkach, ale też publicznych wystąpieniach.
W początkowym okresie swojej twórczości Wisława Szymborska znajdowała się pod wpływami ideologii komunistycznej. Odcięła się od niej w latach 50., oddając legitymację partyjną i nawiązując kontakty z dysydentami. Jednocześnie jej twórczość zaczęła nabierać osobistego wydźwięku. Z właściwym sobie dystansem i poczuciem humoru poetka odmalowuje świat ludzkiego cierpienia, w którym rządzą głupota, ignorancja i nienawiść.
Uhonorowanie Szymborskiej Noblem było zaskoczeniem – poetka stroniła od mediów i życia publicznego. A jednak jej dorobek został wyróżniony w pełni zasłużenie – Szymborska potrafiła bez patosu i zbędnych ozdobników pisać o problemach na wskroś filozoficznych i metafizycznych.
Czesław Miłosz to pisarz, który do końca życia pozostawał wierny swojemu stylowi i ideałom. Urodził się w 1911 roku w Szetejniach, na terytorium byłego Imperium Rosyjskiego, a obecnej Litwy.
Jego rodzice byli Żydami z pochodzenia, dlatego od narodzin Miłosz słyszał wokół siebie cztery języki – polski, jidysz, rosyjski i litewski. Być może właśnie to wpłynęło na wielokulturowy wymiar pisarstwa wielkiego myśliciela. Międzynarodowe uznanie przyniósł poecie „Zniewolony umysł” – zbiór 9 esejów, w których Miłosz analizuje uwikłanie polskich pisarzy w ideologię komunistyczną. Swojej wnikliwości w ujawnianiu zagrożeń wypływających z totalitaryzmu polski pisarz zawdzięcza Nagrodę Nobla, przyznaną mu w 1980 roku.
W 1924 roku polski pisarz Władysław Reymont otrzymał Nagrodę Nobla za „wybitny epos narodowy” – powieść „Chłopi” uznawaną za szczyt jego twórczości. Autor opisuje w niej z pełną drobiazgowością życie mieszkańców wsi Lipce na przestrzeni kolejnych pór roku. Reymont skupia uwagę czytelnika na relacjach międzyludzkich i konfliktach rozgrywających się na różnych płaszczyznach: ekonomicznej, etycznej czy pokoleniowej. Dokładnie odmalowuje trudy życia chłopów, ich przywiązanie do ziemi, a przy tym samowystarczalność kulturową.
O niebywałym artyzmie „Chłopów” stanowi też język – Reymont stworzył na potrzeby tej powieści oddzielny język, stylizując go na nieistniejącą gwarę.
Działalność literacką Sienkiewicz rozpoczął już w młodzieńczych latach, a do historii przeszedł jako wybitny autor powieści historycznych. Pierwszym poważnym dziełem Sienkiewicza była powieść „Ogniem i Mieczem”. Dwie kolejne części trylogii: „Potop” i „Pan Wołodyjowski” dopełniły imponującego dzieła jego życia.
Na szczyt sławy wyniosło Sienkiewicza „Quo Vadis”, opowiadające o losach pierwszych chrześcijan za czasów panowania cesarza Nerona. W 1905 roku za wybitne osiągnięcia w dziedzinie eposu Sienkiewicz został nagrodzony literacką Nagrodą Nobla.
Zdj. główne: Ariel/unsplash.com
