Mgła radiacyjna to zjawisko o dość tajemniczej nazwie. Wielu osobom może kojarzyć się z radioaktywnością, jednak tak naprawdę nie ma z nią zbyt wiele wspólnego. Radiacyjna jest jedną z wielu rodzajów mgieł, ale to właśnie ona bywa bardzo niebezpieczna dla kierowców. Dlaczego tak jest i czym właściwie jest mgła radiacyjna? Sprawdźmy!
Choć mgła radiacyjna występuje przez cały rok, to właśnie głównie jesienią i zimą jest mocno nasilona. Ten rodzaj mgły powstaje w konsekwencji nocnego wyparowania ciepła. Stąd zjawisko to można obserwować głównie nocą, wczesnym rankiem, a czasami nawet utrzymuje się do południa. Nazwa „radiacyjna” pochodzi od naturalnego procesu radiacji (promieniowania naturalnego), które codziennie i nieustannie zachodzi na naszej planecie.
Mgła radiacyjna powstaje w czasie bezchmurnej nocy. W tym czasie dochodzi do znacznego ochłodzenia podłoża. Co za tym idzie, również powietrze nad danym gruntem staje się chłodniejsze. Obniżenie temperatury powietrza przekłada się również na spadek ciśnienia pary nasyconej. Następnie wzrasta wilgotność względna, a po osiągnięciu punktu rosy, para wodna skrapla się i tworzy mgłę. W przypadku powstawania mgły radiacyjnej, mamy do czynienia ze zjawiskiem inwersji temperatury. Co ciekawe, ten rodzaj mgły nie kształtuje się nad wodami. Występuje jedynie na lądzie, chociaż może zostać przesunięty do strefy przybrzeżnej.
Gdy tylko grunt silnie się oziębi i tym samym ochłodzi warstwy powietrza do niego przylegające, pojawi się mgła radiacyjna. Zjawisko to występuje zwykle lokalnie, nie pokrywa większych obszarów, rozciągając się po okolicy. Na początku mgła ta kształtuje się przy powierzchni gruntu, tworząc cienkie pasmo. Następnie powiększa się ku górze i delikatnie, powoli rozszerza się w poziomie. Zwykle mgła radiacyjna osiąga kilkadziesiąt centymetrów lub kilkanaście metrów. Czasami, gdy mamy do czynienia z bardzo chłodnymi nocami, grubość może sięgnąć nawet 200 m.
Wyróżnia się mgły radiacyjne przyziemne, które tworzą się przy samym gruncie i mają ok od 30 do 50 m. Istnieją także mgły górne, które kształtują się z kolei na wysokości 200–2000 m. Kiedy mgły radiacyjne opadają? Gdy tylko wstanie słońce i rozpocznie nagrzewanie podłoża, inwersja temperatury zostanie zakończona. Wówczas mgła albo się rozproszy, albo uniesie ku górze, tworząc chmury powodujące niewielkie opady konwekcyjne. Czasami taką mgłę może rozwiać wiatr, powodując mieszanie się powietrza.
Mgła radiacyjna może być szczególnie niebezpieczna dla kierowców, a także pilotów samolotów. Ten rodzaj mgły charakteryzuje się znaczną gęstością, przez co bardzo ogranicza widoczność. Przez występowanie tego zjawiska, kierowcy mogą nie widzieć, jak przebiega pas ruchu, czy poboczem przemieszcza się pieszy. W zasadzie przed jego oczami rozpościera się wyłącznie mleczna plama
Mgła radiacyjna jest również niezwykle uporczywa i niebezpieczna, jeśli chodzi o ruch powietrzny. Przez to zjawisko niemożliwy jest często start lub lądowanie samolotów. Nierzadko zdarza się również, że loty zostają odwołane przez zbyt gęstą mgłę. Co więcej, nie tylko ruch lądowy i powietrzny może zostać sparaliżowany przez tę mgłę. Liczne trudności sprawia także w strefie przybrzeżnej, gdzie załadunek i rozładunek statków może być bardzo mocno utrudniony przez mgłę.
Tak gęsta mgła jest również niebezpieczna dla pieszych, którzy poruszają się wzdłuż dróg bez wyznaczonego pobocza czy chodników. Ponadto w razie występowania takiej mgły, nie warto decydować się na wycieczki szlakami turystycznymi.
Ogólnie rzecz biorąc, mgłą nazywa się zbiór małych kropelek wody, które są zawieszone w powietrzu. Zjawisko mgły powstaje wtedy, gdy powietrze ochładza się, a zawarta w nim para wodna skrapla się. Mgła jest naturalnym aerozolem, który może pojawiać się zarówno w ujemnej, jak i dodatniej temperaturze. Najczęściej pojawiającymi się rodzajami mgieł, z jakimi możemy się spotkać, jest wspomniana wcześniej mgła z wypromieniowania, czyli radiacyjna.
Drugą często spotykaną jest mgła adwekcyjna (napływowa). Powstaje ona wtedy, gdy ciepłe i wilgotne napływające powietrze dociera nad wychłodzone podłoże. Taką mgłę można najczęściej spotkać na morzu, kiedy tropikalne masy powietrza spotkają zimne wody, pochodzące z wyższych szerokości geograficznych.
Mgła z wyparowania powstaje w wyniku parowania z wilgotnej lub cieplejszej powierzchni wody. Mówiąc inaczej, kiedy ogrzane od powierzchni wody i nasycone parą wodną powietrze unosi się, jednocześnie się ochładza. Wtedy dochodzi do skroplenia pary wodnej, zawartej w powietrzu. Ten rodzaj mgły pojawia się w chłodnym powietrzu nad cieplejszą otwartą wodą lub w czasie opadu deszczu bądź po jego zakończeniu, kiedy podłoże bardzo silnie paruje.
Mgła zboczowa najczęściej pojawia się na terenach górzystych, kiedy powietrze unosi się wzdłuż stoku. Mgła orograficzna powstaje poprzez ochłodzenie się wilgotnego powietrza w wyniku jego uniesienia.
Zdj. główne: Chris Lawton/unsplash.com
