Jurij Gagarin (1934 – 1968) to postać legendarna – sowiecki pilot, który został pierwszym człowiekiem w kosmosie. Wokół jego krótkiego życia narosło jednak wiele anegdot i ciekawostek. Warto je przypomnieć już choćby dlatego, że w tym roku minęło 60 lat od misji kosmicznej Wostok 1, która wyniosła Gagarina na orbitę.
Kim z zawodu był Jurij Gagarin? Lot w kosmos, który odbył w kwietniu 1961 r., był raczej konsekwencją jego zainteresowań i zapisania się do aeroklubu. W końcu trafił do Wojskowej Szkoły Lotniczej w Orenburgu. To tam dostrzeżono w nim predyspozycje do tak trudnej misji. Wcześniej Gagarin długo szukał swojej życiowej drogi. Szkołę średnią porzucił na rzecz zawodowej. Właśnie w niej uzyskał tytuł zawodowy odlewnika – foirmierza. Przez cały czas pozostawał przy tym prostym radzieckim chłopakiem, którego maniery pozostawiały wiele do życzenia (później niejednokrotnie powodowało to problemy w towarzystwie, gdy stał się sławny).
Oczywiście musiał posiadać odpowiednią sprawność fizyczną po to, żeby wziąć udział w programie przygotowującym do lotu w kosmos. Uwielbianymi przez tego niskiego człowieka sportami były lekkoatletyka i koszykówka, zimą zaś narty i łyżwy.
Jurij Gagarin pierwszy samodzielny lot wykonał na samolocie szkolno-treningowym Jak-18. W 1957 r. został pilotem odrzutowca. Był to MIG-15. Wielką inspiracją dla niego miało być wystrzelenie na orbitę satelity Sputnik. Miał wówczas napisać list do przełożonych, że chętnie podejmie się udziału w przyszłych misjach.
Dlaczego wybrany został właśnie Jurij Gagarin? Lot w kosmos wcale nie musiał stać się jego udziałem. Sam Jurij do końca nie spodziewał się, że jego kandydatura zostanie pozytywnie zaopiniowana. Całość była ściśle tajna. Wiele wskazuje na to, że wybór Gagarina był nieco przypadkowy: chodziło przede wszystkim o to, żeby kandydat był pilotem myśliwca, bo to tacy żołnierze byli dobierani pod względem szczególnych predyspozycji psychicznych do trudnej misji. Na ostatnim etapie selekcji pozostało 400 z 2800 typowanych lotników. Odbyli oni trwające 40 dni szkolenie i to ono zadecydowało, że Gagarin został zwycięzcą.
Sukces misji statku Wostok 1 sprawił, że Gagarin stał się międzynarodową gwiazdą. Niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że łączny czas pobytu sowieckiego kosmonauty w przestrzeni kosmicznej był bardzo krótki. Gagarin przebywał w niej zaledwie 1 godzinę i 48 minut.
Powodzenie misji Wostok 1 stało się jednocześnie przekleństwem, z którym musiał się zmagać Jurij Gagarin. Lot w kosmos sprawił, że nie tylko uczyniono z niego międzynarodową gwiazdę, ale też jako ważny trybik w sowieckiej machnie propagandowej. Ta zaś rywalizowała w walce o podbój kosmosu ze Stanami Zjednoczonymi. Trzeba zaś wyraźnie stwierdzić, że ówczesne loty kosmiczne były niezwykle niebezpieczne. Trudno było przewidzieć wiele zagrożeń i już pierwsza misja Gagarina mogła zakończyć się tragedią.
Teraz gdy to sowieci jako pierwsi pojawili się na orbicie Ziemi, nie można było dopuścić do tego, by kojarzony z tym sukcesem Gagarin zginął w kolejnej misji. Stąd też, zamiast wzbijać się w niebo, sowiecki kosmonauta w krótkim czasie odwiedził ponad 30 państw. Spotykał się z ikonami świata kultury, jak włoska aktorka Gina Lollobrigida, ale też z głowami państw. Na obiedzie z królową brytyjską Elżbietą II doszło do szokującej sytuacji, gdzie Gagarin nie bardzo potrafił radzić sobie z jedzeniem z pomocą noża i widelca. Jurij Gagarin już nigdy potem nie odbył lotu w kosmos.
Gagarinowi nie było dane dożyć sędziwego wieku. Zginął wraz ze swoim instruktorem lotniczym w katastrofie samolotu MIG-15, która miała miejsce 27 marca 1968 r. podczas lotu treningowego. Uroczysty pogrzeb bohatera odbył się na Cmentarzu przy Murze Kremlowskim.
Zdjęcie główne: Bettmann/Getty Images
