Żywność bezglutenowa jest często postrzegana jako zdrowsza alternatywa. Ale nie jest to poparte dowodami naukowymi. Czy powinniśmy się bać glutenu? W tym artykule przedstawimy fakty dotyczące glutenu i jego potencjalnej szkodliwości. Zapraszamy do lektury!
Celiakia to tak zwana choroba autoimmunologiczna, która jest wywoływana przez nieprawidłową reakcję na gluten w diecie. Uczulenie to jest dość poważne, ponieważ powoduje uszkodzenie jelit. Około 1 procent populacji cierpi na celiakię. Natomiast ponad 10 razy więcej osób stosuje dietę bezglutenową. W Stanach Zjednoczonych aż 30 procent osób stara się zmniejszyć spożycie glutenu.
Żywność bezglutenowa jest często postrzegana jako zdrowsza i kojarzy się ze „zdrowym stylem życia”. Ale czy jest to poparte dowodami naukowymi? Ostatnie badania nie wykazały korzyści zdrowotnych wynikających z diety bezglutenowej.
W rzeczywistości niespożywanie glutenu może być nawet niezdrowe.
W Stanach Zjednoczonych zespół naukowców przez prawie 30 lat obserwował ponad 100 000 uczestników badania dotyczącego glutenu. W związku z przeprowadzonym eksperymentem nie stwierdzili, że dieta bezglutenowa wiąże się z lepszą pracą serca. Nie jest jasne, czy jest to spowodowane czymś w żywności bezglutenowej. Jedno z badań wskazało, że gluten jest zdrowy, ponieważ obniża stężenie trójglicerydów we krwi. Są to tłuszcze, które zwiększają ryzyko chorób serca.
Inne kompleksowe badanie wykazało, że osoby, które spożywały mniej glutenu miały większe ryzyko cukrzycy typu 2. Naukowcy odkryli, że ta grupa osób również jadła mniej błonnika, co doprowadziło ich do podejrzenia, że niskie spożycie błonnika może być przyczyną wielu problemów zdrowotnych.
Nowe badania wskazują, że rodzaj błonnika pokarmowego znajdujący się w produktach pełnoziarnistych i ryżu, komosy ryżowej czy kaszy gryczanej zmienia skład bakterii jelitowych, dzięki czemu czujemy się mniej wzdęci niż podczas jedzenia pszenicy, żyta czy jęczmienia. Nawet uwzględniając niskie spożycie błonnika, nadal istnieje korelacja wskazująca na to, że dieta bezglutenowa nie chroni przed rozwojem cukrzycy typu 2.
Ziarna i otręby – to właśnie w nich znajduje się większość witamin, błonnika i minerałów.
Bezglutenowe produkty gotowe, takie jak chleb, często zawierają tylko białko skrobiowe z wysoko przetworzonego ryżu, kukurydzy lub ziemniaków. Produkty te zawierają sporą ilość węglowodanów, które z kolei mogą powodować znaczny wzrost poziomu cukru we krwi, przez co spożywane w nadmiarze mogą predysponować do cukrzycy. Popyt na produkty bezglutenowe gwałtownie wzrósł w ciągu ostatnich dziesięciu lat. Nie wiadomo, czy trend ten utrzyma się dłużej, ale bezglutenowe produkty nie są ani pierwszą, ani ostatnią modą żywieniową, którą będziemy mogli zobaczyć w najbliższym czasie. Produkty bezglutenowe, takie jak żywność pochodzenia roślinnego, czy też produkty mleczne, są oczywiście częścią zdrowej i zbilansowanej diety, ale nie ma dowodów na to, że paczkowane, przetworzone produkty bezglutenowe są w jakikolwiek sposób zdrowsze od wersji zawierających gluten.
Nietolerancja glutenu jest chorobą autoimmunologiczną, której nie należy mylić z alergią na gluten, taką jak nadwrażliwość na gluten bez celiakii. Zarówno jednak celiakia, jak i nadwrażliwość na gluten mają objawy, takie jak wzdęcia i rozstrój żołądka. Różnica między nietolerancją glutenu a wrażliwością na gluten polega na tym, że wrażliwość na gluten nie ma długotrwałych skutków zdrowotnych i nie powoduje uszkodzenia przewodu pokarmowego. Wiele osób cierpiących na wzdęcia lub inne problemy związane z trawieniem, bez profesjonalnej diagnostyki, obwinia gluten jako przyczynę ich problemów. Właśnie dlatego między innymi produkty bezglutenowe stały się tak popularne. Nie bez znaczenia jest także siła reklam, które kładą duży nacisk na słowo “bezglutenowy”.
Dieta bezglutenowa może faktycznie poprawić Twoje ogólne samopoczucie, jeśli zrezygnujesz z jedzenia herbatników, ciast i picia piwa. Jest to zmiana w diecie, która faktycznie może być wyjątkowo korzystna. Jednak podsumowując: nie ma dowodów na to, że dieta bezglutenowa jest korzystna dla osób, które nie cierpią na celiakię. W rzeczywistości skutek może być nawet odwrotny, a pominięcie pełnych ziaren może skutkować niskim spożyciem błonnika, które może być szkodliwe. Biorąc też pod uwagę, że żywność bezglutenowa jest o około 17 procent droższa, bardziej sensowne będzie spożywanie szerokiej gamy produktów naturalnie bezglutenowych, a także zapewnienie sobie dostatecznej podaży błonnika pokarmowego.
Jeśli podejrzewasz, że nie tolerujesz glutenu, koniecznie udaj się do lekarza. Jeśli jednak nie chorujesz od jedzenia żywności zawierającej gluten lub jeśli nie masz celiakii, unikanie glutenu nie przynosi żadnych korzyści żywieniowych. W związku z tym możesz w pełni kierować się zdrowym rozsądkiem i jeść to, co Ci odpowiada.
