Medycyna nie zawsze była taka, do jakiej przywykliśmy. Jej obecny kształt zawdzięczamy odkryciom medycznym, które położyły kres ludzkim cierpieniom i zrewolucjonizowały operacyjne zabiegi.
Zanim wynaleziono anestezję, wszystkie operacje były przeraźliwie bolesne. Brak adekwatnego znieczulenia hamował rozwój chirurgii – o operacyjnym otwarciu klatki piersiowej i jamy brzusznej nie mogło być mowy.
Wszystko zmieniło się z chwilą, gdy amerykański stomatolog William Morton postanowił użyć do znieczulenia eter dietylowy. Doktor podszedł do nowej metody leczenia odpowiedzialnie: przeprowadzał doświadczenia na zwierzętach, leczył przyjaciół i dopiero gdy nabrał przekonania, że preparat jest bezpieczny, zaprezentował go szerokiej publiczności.
16 października 1846 roku można uznać za oficjalny dzień narodzin anestezji: przed ogromnym audytorium Morton przeprowadził w narkozie operację usunięcia nowotworu szczęki.
Chirurgom aż do XIX wieku do głowy nie przychodziło, że dobrze byłoby wymyć ręce przed operacją czy odbiorem porodu. Na porządku dziennym było też wykorzystywanie tego samego narzędzia do operowania dziesiątek pacjentów. Śmiertelność w wyniku ingerencji chirurgicznych była wprost ogromna.
Węgierski lekarz Ignaz Semmelweis jako pierwszy zmusił swoich podwładnych do mycia rąk w roztworze podchlorynu wapnia, co siedmiokrotnie zmniejszyło śmiertelność wśród rodzących matek.
Odkrycie doktora nie zostało jednak należycie docenione za jego życia. W środowisku lekarzy jego idee uważano za niedorzeczne. Dopiero Anglik Joseph Lister dowiódł konieczności sterylizacji narzędzi i dezynfekcji brzegów rany. Odkrycie Semmelweisa i Listera uratowało życie milionom ludzi.
Przed wynalezieniem promieni X, chirurdzy musieli powtórnie łamać nieprawidłowo zrośnięte kończyny pacjentów. Takie operacje były bolesne i często nie prowadziły do całkowitego wyleczenia.
Wszystko zmieniło przypadkowe odkrycie Wilhelma Röntgena. W czasie doświadczeń z rurami katodowymi fizyk zauważył, że w miejscu zetknięcie promieni katodowych emitowany jest jakiś nieznany rodzaj promieniowania, który – jak się okazało – potrafi przenikać przez niektóre nieprzezroczyste obiekty.
Pierwsze zdjęcia rentgenowskie fizyk wykonał we własnym gabinecie: RTG dłoni doktora Köllikera z prędkością błyskawicy obiegło cały świat, wstrząsając środowiskiem medycznym.
Do Röntgena raz po raz zwracali się przedstawiciele firm z prośbą, by sprzedał technologię, ten jednak nawet jej nie opatentował. Właśnie ta dostępność umożliwiła gwałtowny rozwój pokrewnych dziedzin – onkologii, radiologii czy pulmonologii.
Przed odkryciem antybiotyków jakakolwiek infekcja zagrażała życiu. Zapalenie płuc, krztusiec czy gruźlica najczęściej kończyły się śmiercią.
Już w XIX wieku zaobserwowano, że jedne drobnoustroje można zwalczyć z pomocą drugich, ale pierwszy antybiotyk odkrył de facto w 1928 roku szkocki badacz Alexander Fleming. Mimo iż zasłynął jako wybitny uczony, odkrycie swojego życia zawdzięcza… niechlujstwu. W pozostawionej bez zamknięcia szalce Petriego zawierającej bakterie gronkowca zalęgła się pleśń, która zabiła patogeny.
Odkryciu Fleminga ludzkość zawdzięcza sukces w walce z gruźlicą, zapaleniem płuc, malarią i innymi chorobami, które wcześniej uznawano za nieuleczalne.
Zdj. główne: Myriam Zilles/unsplash.com
