Kostka Rubika to znana wszystkim układanka powstała w latach 70. ubiegłego wieku. Zabawka cieszy się niesłabnącą popularnością: na całym świecie sprzedano około 350 milionów egzemplarzy. Kto wpadł na pomysł tej fascynującej konstrukcji i w czym tkwi jej sekret?
Ojcem słynnej łamigłówki jest węgierski inżynier Ernő Rubik, wykładowca na wydziale designu wnętrz Akademii Sztuki Użytkowej w Budapeszcie. Swój wynalazek Rubik pokazał światu w 1974 roku.
Zgodnie z zamysłem układanka o obracających się krawędziach miała pomóc studentom w rozwinięciu wyobraźni przestrzennej i lepszym oswojeniu matematyki, geometrii i modelowania. Wynalazca proponował swoim uczniom ćwiczenie na modelu, którego poszczególne części mogą się obracać bez naruszania całości konstrukcji.
Prototyp współczesnej kostki Rubika liczył 27 drewnianych sześcianów o różnobarwnych krawędziach (w sumie sześć kolorów). Umieszczony wewnątrz przegub umożliwiał ruch obrotowy. Mechaniczna układanka otrzymała nazwę Magicznej Kostki.
Około miesiąca zajęło Rubikowi opracowanie algorytmu, dzięki któremu mógł składać swój model. W tym celu należało tak obracać krawędziami kostki, żeby każda ze ścian składała się z sześcianów o tym samym kolorze.
W 1975 roku Ernő Rubik opatentował swój wynalazek. Dwa lata później na półkach budapesztańskich sklepów z zabawkami pojawiły się pierwsze partie modelu Rubika.
Świat poznał kostkę Rubika za sprawą niemieckiego przedsiębiorcy komputerowego Tibora Lacziego. Pewnego razu udał się on w sprawach biznesowych do Węgier, gdzie w jednej z kawiarni zobaczył, jak kelner obraca w rękach niezwykłą układankę. Kostka tak spodobała się Lacziemu, że zaproponował zaprezentowanie jej na wystawie zabawek w Norymberdze. Już niebawem Magiczna Kostka pojawiła się na półkach sklepowych państw zachodnich.
W 1979 roku w Budapeszcie doszło do podpisania umowy z amerykańskim przedsiębiorstwem Ideal Toy Corporation, które zakupiło milion zabawek. Niebawem wyłoniły się jednak trudności: układanka została opatentowana na Węgrzech, a ówczesne amerykańskie przepisy nie pozwalały na sprzedaż towarów niezarejestrowanych w USA. W związku z tym zabawkę przemianowaną na znaną dzisiaj kostkę Rubika.
W latach 80. wielobarwny sześcian zyskał popularność na całym świecie: kostka pojawiła się na wystawach zabawek w Londynie, Norymberdze, Paryżu i Nowym Jorku. Wynalazek Ernő Rubika zrobił furorę. Wśród klientów panowało takie rozgorączkowanie, że w sklepach wprowadzono ograniczenia – jednej osobie sprzedawano nie więcej niż trzy egzemplarze. Do 1982 roku sprzedano oficjalnie ponad 10 milionów kostek. I to nie licząc sprzedaży podróbek.
Fabryki produkujące kostkę Rubika pojawiły się we wszystkich zakątkach planety: Brazylii, Hongkongu, na Tajwanie i Kostaryce. Do Polski zabawka trafiła w 1980 roku.
Zdawało się, że świat zwariował na punkcie pomysłowej układanki. Zaczęły powstawać kluby miłośników kostki Rubika, wypuszczano broszury z instrukcją, jak ją układać. Grali wszyscy: od uczniów i studentów, przez gospodynie domowe, po polityków.
Kostka Rubika pozostaje jedną z najpopularniejszych na świecie zabawek logicznych. Prawa do układanki przysługują obecnie brytyjskiej firmie Seven Towns Ltd., którą zarządza przyjaciel Ernő Rubika.
Zdjęcie główne: Olav Ahrens Røtne/unsplash.com
