Czym jest wiatr? To pytanie zadają dzieci, widząc unoszące się w powietrzu liście lub majowe dmuchawce. Ale czy umiałbyś na nie odpowiedzieć? Wiatr, wietrzyk, zefir, bryza, huragan czy tornado są różnymi formami tego samego zjawiska – ruchu powietrza wywołanego różnicą ciśnień, temperatury i ukształtowania terenu. Skąd się bierze wiatr? Czytaj dalej.
Wiatr to ruch a ruch to życie. Z tego wynikałoby, że wiatr to życie. Zgadzasz się z tym? Jak rozmnażałyby się rośliny, gdyby nie wiatr? To on przenosi nasiona w różne miejsca, w których kiełkują i dają początek nowemu życiu. Wiatr to również ogromny niszczyciel, zrywający dachy domów, wyrywający drzewa. Wszystko zależy od jego siły. Poruszające się w kierunku poziomym masy powietrza, czyli wiatr, przesuwają się w kierunku od wyższego ciśnienia do niższego, dążąc do jego wyrównania. Ruchy powietrza mogą być również poziome. Nazywa się je wtedy prądami wstępującymi i zstępującymi. Wykorzystujesz je, puszczając latawiec lub lecąc szybowcem czy lotnią.
Wiatr wieje w określonym kierunku oraz z szybkością określaną w km/h lub sek./min. Do określania siły wiatru służy skala Beauforta. Znasz zapewne piosenkę Czerwonych Gitar „Dziesięć w skali Beauforta”, kiedy wiało, oj wiało. Taki silny wiatr wywołuje sztorm na morzu lub oceanie. Ważne są komunikaty meteorologiczne – dzięki temu ominiemy niebezpieczeństwo. Najlepiej przeczekać niekorzystną aurę, gdyż sztorm na morzu zawsze jest niebezpieczny, nawet dla dużych jednostek. Obecnie używa się dwunastostopniowej skali Beauforta, gdzie 11 oznacza sztorm a 12 to już huragan. Do pomiaru wiatru służą: wiatromierze (anemometry), radary, sądy meteorologiczne. Kierunek wiatru oznaczany jest stroną świata, z której wieje – z angielskiego N-północny, S-południowy, E-wschodni, W-zachodni. Wiatr północny oznacza zazwyczaj nadchodzące zimne arktyczne powietrze, południowy – ciepłe, wschodni – powietrze suche kontynentalne a zachodni – mokre, z opadami deszczu. Widziałeś zapewne umieszczone na dachach, obracające się koguty, które ustawiają się z kierunku wiatru. Są to wiatrowskazy. Kierunek wiatru jest szczególnie ważny dla wędkarzy, ponieważ ryby biorą przy określonych wiatrach.
Siła wiatru jest bardzo duża i jest wykorzystywana od początku cywilizacji. Żegluga to praktyczne wykorzystanie wiatru, który, wiejąc w rozwinięte żagle, porusza łódź czy statek. Obracające się skrzydła wiatraków to darmowa energia, wykorzystywana w młynach do mielenia mąki. Wszechobecne dziś farmy wiatrowe to już niestety biznes niewiele mający wspólnego z ekologią. Ideą turbin wiatrowych jest zamiana jednej energii w inną np. elektryczną. Niestety ceny energii, zamiast spadać systematycznie rosną. Susząc na zewnątrz pranie, również wykorzystujesz wiatr, który porywa cząsteczki wody. Suszenie jest szybsze niż w bezwietrzną pogodę.
Istnieje 2 000 nazw wiatrów lokalnych. Na każdym kontynencie są one inne, ze swoimi własnymi nazwami. Istnieją wiatry ciepłe lub zimne, zmienne bądź stałe (pasaty), pustynne (samum, harmattan), górskie (halny), sezonowe (monsun). Wiatr ma też wpływ na nasze samopoczucie. Jesteśmy częścią przyrody i reagujemy na nią. Zwierzęta też to wyczuwają i zmienia się ich zachowanie. Wnikliwy obserwator nie da się zaskoczyć niekorzystną aurą.
Oprócz wymienionych już przyrządów: wiatromierza, wiatrowskazu, wiatraka oraz cech roślin – wiatropylność, w języku polskim występują jeszcze inne słowa związane z wiatrem: wiatrołap – przedsionek, czyli przedpokój zamykany osobnymi drzwiami oraz wiatrówka, czyli broń. Można też 'rzucać słowa na wiatr’ lub zachorować na ospę wietrzną.
Fot. Johnny Mcclung/Unsplash
