Ignacy Łukasiewicz to pionier przemysłu naftowego w Europie. 23 marca 2022 r. obchodziliśmy 200. rocznicę urodzin tego przedsiębiorcy. Dowiedz się, co warto wiedzieć o jego dokonaniach, kim był, a także dlaczego warto znać tę postać.
Ignacy Łukasiewicz urodził się 8 bądź 23 marca 1822 roku w Zadusznikach. Zmarł natomiast 7 stycznia 1882 roku w Chorkówce. Był on farmaceutą, a zarazem przedsiębiorcą. Znany jest z tego, że założył pierwszą na świecie kopalnię ropy naftowej. Co więcej, to właśnie on wynalazł lampę naftową. Do tego Łukasiewicz prężnie działał jako działacz niepodległościowy.
Ignacy urodził się w ubogiej rodzinie. Jego ojciec posiadał folwark i był żołnierzem Tadeusza Kościuszki. Gdy Ignacy miał 8 lat, wraz z bliskimi przeprowadził się do Rzeszowa, gdzie rozpoczął naukę w popijarskim gimnazjum. Ze względu na bardzo słabą sytuację finansową, Łukasiewicz po ukończeniu 4. klas musiał zakończyć swoją edukację. Jednak z racji tego, że doskonale władał łaciną i językiem niemieckim, szybko dostał posadę praktykanta w aptece Antoniego Swobody w Łańcucie. Dzięki temu mógł rozwijać swoją wiedzę w zakresie chemii i farmacji.
W 1840 r. zaliczył egzamin, który pozwolił mu awansować na pomocnika aptekarskiego. Wówczas rozpoczął pracę w aptece Edwarda Hübla w Rzeszowie, stale poszerzając swoją wiedzę aptekarską. W okresie tym działał również prężnie jako działacz niepodległościowy, przez co został osadzony we lwowskim więzieniu w 1846 r. Na szczęście już rok później został wypuszczony na wolność. Nie mógł on jednak opuszczać Lwowa, więc podjął pracę w aptece „Pod Złotą Gwiazdą” Piotra Mikolascha. To właśnie dzięki akredytacji właściciela apteki mógł rozpocząć studia na Uniwersytecie Jagiellońskim, zyskując dyplom magistra farmacji w 1852 r.
Po uzyskaniu dyplomu, Ignacy powraca do Lwowa, do apteki Mikolascha, gdzie wraz z Janem Zehem opracowuje metodę destylacji ropy naftowej. Na przełomie 1852/1853 r., Łukasiewicz otrzymuje naftę metodą frakcjonowanej destylacji.
Szukając praktycznego zastosowania dla uzyskanego produktu, Ignacy wpada na pomysł, aby przekonstruować stosowane dotychczas lampy oliwne. Za symboliczną datę wynalezienia lampy naftowej, która rozświetlała apteczną wystawę, uznaje się 31 lipca 1853 r. Dzień ten jest także uważany za początek narodzin przemysłu naftowego w Polsce. Lampy zaczęto wykorzystywać na większą skalę, np. w szpitalu na lwowskim Łyczakowie, podczas nocnych operacji.
W 1854 r., Łukasiewicz przeprowadza się do Gorlic, w których ma dostęp do rozległych terenów roponośnych. W tym mieście zastosowano również pierwszą uliczną lampę naftową. W tych okolicach ropa naftowa była powszechnie stosowana do różnorodnych działań, m.in. wykorzystywano ją jako lekarstwo dla bydła bądź smar.
Ignacy wiedział, że znajduje się w dobrym miejscu, rozpoczął pracę w aptece Jana Tomaszewicza, a równocześnie rozpoczął współpracę z lokalnymi właścicielami terenów roponośnych, na których zakładał swoje kopalnie ropy. Były one ulokowane w okolicach Gorlic, Jasła i Krosna. Pierwsza na świecie kopalnia ropy powstała w Bóbrce (obok Krosna), co ciekawe, jest czynna do dzisiaj.
W 1857 roku, Ignacy otwiera rafinerię w Klęczanach, w której produkowane są smary, asfalt i oleje smarne. W 1858 r. przeniósł się do Jasła, w którym to otworzył aptekę. Następne lata nie były dla Łukasiewicza najlepsze. W 1859 r. zmarła jego jedyna córka Marianna, w tym samym czasie przeniósł się również do Polanki, gdzie po nieszczęśliwym spłonięciu rafinerii rozpoczął budowę kolejnej. Podczas powstania styczniowego, Łukasiewicz działał prężnie, pomagając uchodźcom oraz wspierając finansowo działania bitewne. W 1865 r. kupił wieś Chorkówka i pobliski folwark Leśniówka, gdzie założył bardzo nowoczesną rafinerię.
Od lat 60 do 80. XIX. wieku, Łukasiewicz inicjował powstanie kilku kopalni w Beskidzie Dukielskim i w Gorlickim. W Bóbrce otworzył natomiast leczniczy zakład kąpielowy bromowo-jodowy, a w Chorkówce kaplicę dla ludności. Łukasiewicz stał się fundatorem jeszcze wielu innych placówek. Dzięki temu został uhonorowany przez papieża Piusa IX tytułem Szambelana Papieskiego, a także Orderem Św. Grzegorza.
Ignacy Łukasiewicz kojarzony jest przede wszystkim z wynalezieniem lampy naftowej, jednak ma on na swoim koncie o wiele więcej wynalazków i patentów. Łukasiewiczowi zawdzięczamy stworzenie kamfiny do oświetlenia.
Słynie on także z produkcji tłustego oleju, który był wykorzystywany do zabezpieczania dachów i płotów przed korozją i gniciem. Olej sprawdzał się również do smarowania osi. Nie można także zapomnieć, że to w rafineriach Łukasiewicza tworzono asfalt stosowany ówcześnie na podłogach w budynkach gospodarczych, a także gudryny do wyrobu świec.
Jaki był Łukasiewicz prywatnie? Ten wynalazca i przedsiębiorca był osobą energiczną, aczkolwiek małomówną. Choć miał dosyć trudny charakter, łatwo nawiązywał relacje, dzięki czemu miał mnóstwo bliskich kolegów i koleżanek. Wszyscy cenili go za życzliwość, płynącą prosto z serca. Był także tolerancyjny, chociaż był głęboko wierzący, nigdy nie dyskryminował innych religii. Był fundatorem wielu społecznych inicjatyw. Zbudował kościół, kaplicę, zakład kąpielowy, a do tego za darmo dostarczał naftę do kościołów i klasztorów. Pomagał także biednym, poprzez budowanie szkół, placówek medycznych i wielu innych.
Nie można również zapomnieć o tym, że był on znakomitym pracodawcą. Zorganizował on pierwszą w Galicji kasę robotniczą bracką, do której musiał przynależeć każdy. W zamian za podatek o wartości 3% ich zarobku, robotnicy mogli korzystać z bezpłatnego leczenia i lekarstw. W przypadku śmierci pracownika, Łukasiewicz gwarantował darmowy pogrzeb, a osieroconym dzieciom i żonie – zapomogę. Jeśli pracownik doznał poważnego urazu podczas pracy, Ignacy zapewniał dożywotnią rentę. Co ciekawe, urządzał on również dla pracowników i ich rodzin kąpiele mineralne. Dzięki swojej dobroduszności nazywany był często „ojcem Ignacym”.
Ignacy Łukasiewicz uzyskał honorowe obywatelstwo Krosna i Jasła. Od 1974 r. Politechnika Rzeszowska nosi jego imię. Jest on także patronem wielu szkół, instytucji. Znajdował się na licznych monetach okolicznościowych, a w 2009 r. powstał o nim film dokumentalny „Rozjaśnić mrok”. W 2019 r. powstała Sieć Badawcza Łukasiewicz, a 2022 został ustanowiony rokiem Łukasiewicza.
Zdj. główne: Vladimir Fedotov/unsplash.com
