Planetoidy, asteroidy, planetki – gdy w 1801 roku zaobserwowano pierwszą z nich, myślano że to tajemnicza „brakująca planeta”, znajdująca się między orbitami Marsa i Jowisza.
Współcześnie wiadomo jednak, że to niewielkie ciała niebieskie obiegające gwiazdy, których w samym Układzie Słonecznym możemy znaleźć kilka milionów.
Planetoidy są drobnymi, najczęściej lodowymi lub skalnymi ciałami niebieskimi krążącymi wokół Słońca. Stanowią one klasę obiektów odmienną od planet, ich księżyców, komet czy meteoroidów, głównie z uwagi na swoją niestandardową wielkość, a także rozproszenie w Układzie Słonecznym. Mimo, iż przez wiele lat astronomowie nie byli nimi specjalnie zainteresowani i uważali je raczej za „gruz” czy też „śmieci” poruszające się w przestrzeni kosmicznej, od jakiegoś czasu asteroidy zaczęły ponownie zyskiwać na znaczeniu. Ale po kolei…
Pod koniec XVIII wieku badacze, którzy próbowali znaleźć matematyczną formułę opisującą odległości planet od Słońca, odkryli regułę, zgodnie z którą między orbitami Marsa i Jowisza istnieje zastanawiająca luka. Zainspirowani ową regułą (tzw. reguła Titiusa-Bodego) astronomowie podjęli się wyzwania poszukiwań dodatkowej, nieodkrytej dotąd planety, która zgodnie z założeniami matematyków powinna się tam znajdować.
W tym samym czasie, w 1801 roku sycylijczyk Giuseppe Piazzi odkrył ją całkowicie przypadkiem, nadając jej wdzięczną nazwę Ceres. Po dokładniejszych obserwacjach okazało się jednak, że to niewielkie, bo mierzące zaledwie 1000 km ciało niebieskie nie jest wcale spełnieniem snu o dodatkowej planecie, co potwierdziło się w kolejnych latach, gdy zaczęto obserwować coraz to nowe asteroidy w obszarze zwanym współcześnie głównym pasem planetoid.
Wraz z kolejnymi odkryciami rosło także zaciekawienie – czy są to pozostałości po rozpadzie planety, czy może raczej są to fragmenty, które nigdy nie zdołały połączyć się w jedno? Jednak brak możliwości dogłębnego zbadania tematu, wynikający głównie z niedoborów technologicznych, ostudził entuzjazm badaczy do tego stopnia, że na wiele lat przestano się nim interesować.
Współcześnie, dzięki użyciu naziemnych instrumentów, możemy z powodzeniem zbadać naturę powierzchni planetoid, a także wyznaczyć ich precyzyjne rozmiary, nawet gdy są od nas oddalone o setki milionów kilometrów.
Kiedyś na pytanie: „Co można zrobić z planetoidą?” astronomowie odpowiedzieliby zapewne: „Odkryć i zostawić w spokoju”. Dziś przy użyciu takich technik, jak fotometria, spektrofotometria, radiometria czy polarymetria, można wyznaczyć ciekawe własności planetoid: rozmiar, kształt czy skład chemiczny.
Te informacje to prawdziwa skarbnica wiedzy o pochodzeniu i ewolucji Układu Słonecznego jako całości. Nowe możliwości w połączeniu z ekscytującymi rezultatami badań sond kosmicznych przechodzących przez główny pas planetoid, obrazami otrzymanymi za pomocą Teleskopu Hubble’a i radarowymi obserwacjami planetoid zbliżających się do Ziemi spowodowały, że te ciała niebieskie są w samym centrum zainteresowania setek astronomów.
Dzięki swojej tajemniczej aurze od lat znajdują się również w centrum zainteresowania scenarzystów, którzy z zamiłowaniem realizują kolejne filmy sensacyjne z niebezpiecznymi asteroidami w fabule.
Zdjęcie główne: Hristo Fidanov/pexels.com
