Kubki smakowe odpowiadają za odczucie smaku podczas jedzenia. Znajdują się w błonie śluzowej języka, a także na podniebieniu. Poznaj tajemnicę ludzkich kubków smakowych i dowiedz się, czemu odczuwamy smak.
Jak działają kubki smakowe u człowieka?
Kubki smakowe występują zarówno w błonie śluzowej języka, na przełyku i krtani. Człowiek posiada aż 10 000 kubków smakowych. Niektóre z nich znikają już po 10 dniach, by w ich miejsce powstawały nowe. Kubki smakowe są pobudzane przez związki chemiczne znajdujące się w produktach spożywczych. To wyjaśnienie, dlaczego niektóre smaki tak mocno nas pociągają, a inne odpychają.
Za odczuwanie przez nas smaku odpowiadają receptory smaku – inaczej komórki smakowe, znajdują się w kubkach smakowych. W jednym kubku znajduje się od 50 do nawet 100 komórek smakowych. Są zbudowane z części szczytowej i podstawno-bocznej. W pierwszej części znajduje się włosek smakowy, składający się z kilku sklejonych mikrokosmków.
Wraz z pożywieniem do komórek smakowych przedostają się związki chemiczne, które je pobudzają. Wtedy do układu nerwowego dociera sygnał o tym, że spożywamy posiłek i możemy rozpoznać jego smak.
Każdy rodzaj kubków smakowych odpowiada za odczuwanie danego smaku. Są umiejscowione na języku i wyróżnia się cztery rodzaje brodawek, rozpoznających dany smak. W przedniej części języka są brodawki grzybowate i nitkowate. Brodawki okolone znajdują się na bocznych jego krawędziach.
Jakie smaki odczuwają ludzkie kubki smakowe?
Mapa smaków stworzona przed rokiem 1974 nie jest już aktualna. Nowe doniesienie naukowców pokazują, że język odbiera smak na całym języku, a nie tylko w wybranych partiach. Związki chemiczne zawarte w jedzeniu pobudzają kubki smakowe, dzięki czemu jesteśmy w stanie rozpoznać typ zjedzonego pokarmu.
Wyróżnia się cztery główne i jeden dodatkowy smak. Czterema podstawowymi smakami jest słony, gorzki, słodki i kwaśny. Od niedawna wprowadzono również dodatkowy smak – umami. Wiąże się z kwasem glutaminowym, a od 2000 roku jest uznawany za piąty smak. Umami znajduje się w mięsie, sosach rybnych oraz sojowych, a także pomidorach, brokułach, grzybach i orzechach.
Naukowcy odkryli również smak Ca2+; tłusty, na który mogą być podatne zwłaszcza osoby zmagające się z nadwagą i otyłością.
Aby odczuć smak, związki chemiczne zawarte w jedzeniu muszą się rozpuścić w ślinie, zanim wyzwolą pobudzenie neuronów czuciowych. Impuls nerwowy wysyłany do mózgu daje nam informację, jaki smak odczuwamy. Zwiększoną wrażliwość na smak mogą mieć kobiety w ciąży, stąd niespodziewane zachcianki na potrawy ostre lub bardzo kwaśne.
Nie każda osoba odczuwa smak tak samo. Dla jednych potrawy słone będą bardziej kuszące, dla drugich słodycze i gorzkie smaki. Odczuwanie smaków ma swoje uwarunkowanie genetyczne. Niezmiernie ważne jest również to, czym byliśmy karmieni w dzieciństwie. Mózg zapamiętuje smak dawnych potraw, które dobrze nam się kojarzą. Będą więc dla nas o wiele smaczniejsze. Nie tylko sam smak jest ważny. Zmysł węchu jest sprzężony ściśle z odczuwaniem danych smaków, dlatego osoby nieodczuwające zapachu mają mniejszy apetyt.
Czemu występują zaburzenia smaku?
U wielu osób z powodu choroby dochodzi do zaburzenia odczuwania smaku. Przyczyny takiego stanu są różne. Na jego odczuwanie mają wpływ leki moczopędne, niektóre hormony, w tym sterydy, antybiotyki lub inhibitory konwertazy angiotensyny. Leki te mocno obniżają poziom cynku w surowicy. W efekcie smaki potraw są mniej odczuwalne. Również podczas przechodzenia chorób laryngologicznych możemy mieć problem z odczuwaniem aromatu danych potraw, a przy tym ze zmniejszonym łaknieniem. Wiele osób po zabiegach chirurgicznych na uchu środkowym – nie ma apetytu, ani chęci nawet na bardzo dobrze doprawione potrawy.
U osób starszych także występuje zmniejszony apetyt. Zaleca się przyprawianie potraw ziołami oraz wprowadzanie odżywczych napojów do picia, z dużą ilością białka i składników mineralnych.
Zdjęcie główne: Andrea Piacquadio/Pexels
